Małe zwierzęta

Główną przyczyną wczesnej śmierci noworodkowej zwierząt mięsożernych są trudne porody i towarzyszące im zaburzenia oddechowe. Powodują one, podobnie jak inne choroby niezakaźne, podatność na zakażenia, które stanowią kolejną przyczynę strat wśród szczeniąt i kociąt. Organizm noworodka jest kolonizowany bakteriami w pierwszych dniach życia. Z reguły są to szczepy komensalne, niewywołujące choroby. W pewnych warunkach młode organizmy narażone są na zakażenie mikroorganizmami chorobotwórczymi, które po przekroczeniu barier obronnych przedostają się do krwi (bakteriemia, wiremia), a także do innych tkanek i narządów, powodując zespół ogólnoustrojowej reakcji zapalnej (SIRS – systemic inflammatory response syndrome) i niewydolność wielonarządową (MODS – multiple organ dysfunction syndrome) (11). Zwyczajowo tę chorobę nazywa się posocznicą noworodków.

Omdlenie jest to nagła, krótkotrwała utrata świadomości i napięcia mięśniowego, będąca następstwem niedostatecznego przepływu mózgowego, przemijająca spontanicznie. Zjawisko to jest spowodowane uogólnionym zmniejszeniem perfuzji mózgu, co zwykle występuje przy spadku ciśnienia tętniczego krwi w dużych naczyniach krwionośnych do 60 mmHg. Utraty przytomności mogą być związane z zaburzeniami w układzie krążenia z przyczyn sercowych i pozasercowych, zaburzeniami metabolicznymi lub endokrynologicznymi, zaburzeniami ze strony ośrodkowego układu nerwowego i zatruciami. We wcześniejszych badaniach stwierdzono, że omdlenia były przyczyną konsultacji u 6,7% psów i że niemal 1/3 psów z omdleniami stanowiły boksery (5). Poniżej opisano przypadek kliniczny psa rasy yorkshire terier, u którego wystąpiły wielokrotne omdlenia.

Tetralogia Fallota jest bardzo rzadką wadą wrodzoną serca u kotów, mimo że jest najczęstszą wadą siniczą u ludzi i zwierząt. Składa się z czterech współistniejących zmian anatomicznych: ubytku przegrody międzykomorowej, zwężenia tętnicy płucnej, przesunięcia aorty nad przegrodę międzykomorową i przerostu komory prawej. Zwykle powoduje sinicę i nietolerancję wysiłku, ale może również przebiegać bezobjawowo. Artykuł opisuje atypowy, bezobjawowy typ tetralogii Fallota u kotki domowej krótkowłosej, związany ze średniego stopnia zwężeniami tętnicy płucnej i ubytkiem przegrody międzykomorowej.

Zatrucia roślinami nadal stanowią dużą grupę zatruć pokarmowych. Awokado ze względu na zawartość tłuszczu może być chętnie zjadane przez mięsożerne. W awokado występuje persin, który jest toksyczny i w zależności od jego ilości w owocu oraz wrażliwości osobniczej może wywołać od lekkiego zatrucia pokarmowego do ciężkiej niewydolności krążeniowo-oddechowej.

Wśród wad wrodzonych spotyka się takie, które bywają diagnozowane przy okazji sprawowanej pomocy porodowej i wstępnej oceny noworodków. W poprzednim numerze przedstawiono ciężkie zaburzenia rozwojowe szczeniąt i kociąt obejmujące rozszczepy podniebienia, czaszki i powłok brzusznych. W tym artykule zostaną opisane inne wady, które nie zawsze stanowią zagrożenie życia, ale mogą być przyczyną dyskomfortu lub wtórnych zaburzeń stanu zdrowia.

Wady rozszczepowe stanowią poważny problem hodowlany, będący przyczyną strat noworodków, niekiedy oczekiwanych jako wartościowe zwierzęta pochodzące z celowej selekcji rodziców. Niektóre z tych wad są rozpoznawalne natychmiast po urodzeniu albo jeszcze podczas ciąży – w badaniach obrazowych. Inne, zwłaszcza rozszczepy podniebienia wtórnego, wymagają badania specjalnie w tym kierunku, które z uwagi na stosunkowo częste występowanie powinno stać się rutynowym postępowaniem położniczym i neonatologicznym. Stwierdzenie wady skłania do dokładnego zbadania noworodka w celu wykrycia ewentualnie innych współistniejących zaburzeń rozwojowych, co rzutowałoby na dalsze postępowanie.

Torbiele lub cysty jajników występują powszechnie u zwierząt domowych (5), u których manifestują się klinicznie w formie różnorodnych ginekopatii (2, 8), powodując niejednokrotnie nadmierną estrogenizację organizmu (12). Miano torbieli uzyskują uwypuklone struktury wypełnione surowiczym płynem, przy czym rozwój, wielkość i częstotliwość ich występowania są uwarunkowane gatunkiem zwierzęcia (3, 13). Twory te znajdują się stosunkowo często na gonadach suk w starszym wieku, zwłaszcza u samic, u których przez dłuższy czas stosowano progestageny (13). Z tego względu, że torbiele tworzą się z różnych partii jajnika, struktury te mogą posiadać lub nie różną aktywność hormonalną. Dlatego generalnie cysty w zależności od źródła ich powstawania można podzielić na aktywne hormonalnie torbiele pochodzenia pęcherzykowego (pęcherzykowe, luteinowe i cysty ciałka żółtego) oraz nieaktywne hormonalnie torbiele pochodzenia niepęcherzykowego (cysty nabłonkowe, sieci jajnika, cysty okołojajnikowe lub inaczej parajajnikowe) (1, 11).

Okres okołoporodowy jest związany z nasilonym ryzykiem strat płodowo-noworodkowych. Sprzyjają im choroby dotykające samice w ciąży, a szczególnie w ostatniej jej fazie, choroby okresu poporodowego, a przede wszystkim sam poród, jeżeli jego przebieg jest powikłany. Istotnym czynnikiem jest długość porodu. Wraz ze wzrostem liczebności miotu (ponad 5) i przerw pomiędzy rodzeniem poszczególnych płodów oraz wydłużeniem całkowitego okresu wypierania płodów (zwłaszcza ponad 6 godzin) rośnie zagrożenie dla życia potomstwa (5, 10, 25). Przy tym istotnym problemem jest niedotlenienie powstające u części płodów jeszcze w drogach rodnych (np. wskutek odklejania się łożyska) lub tuż po narodzeniu – przy zaburzeniach oddechowych. Niedotlenienie stanowi główną przyczynę śmiertelności przedporodowej (rodzenie martwych płodów) oraz wczesnej śmiertelności neonatalnej.

Okres świąteczny tradycyjnie związany jest z przygotowaniem dużej ilości potraw, w tym słodyczy. Zaaferowani świątecznymi przygotowaniami właściciele mogą często nie dopilnować swoich zwierząt. Mimo informowania opiekunów dalej zdarzają się też przypadki niewiedzy, że produkty zawierające kakao (fermentowane, prażone i mielone ziarna kakaowca Theobroma cacao) są dla psów i kotów bardzo niebezpieczne. Statystyka podaje, że zatrucia produktami zawierającymi czekoladę zdarzają się najczęściej w święta Bożego Narodzenia, a następnie, szeregując według liczby zgłoszeń do lekarza weterynarii: święta wielkanocne, halloween i walentynki (5).

Wczesna diagnostyka chorób nerek u psów i kotów, a szczególnie tych przebiegających z białkomoczem, jest wyzwaniem dla lekarza weterynarii. Wydaje się, że oznaczanie liczby podocytów w moczu może pozwolić na rozpoznanie aktywnego procesu chorobowego uszkadzającego nerki jeszcze w bezobjawowej fazie choroby. Liczba podocytów powinna być korygowana na stopień zagęszczenia moczu przy użyciu kreatyny (stosunek podocytów/kreatyniny).